Kronik Öksürük Nedir, Nasıl
Geçer?

Kronik Öksürük Nedir?

Yetişkinlerde sekiz hafta, çocuklarda ise dört haftadan uzun süren öksürüğe kronik öksürük denir. İşte bu durumda öksürüğün nedenini öğrenmek için doktora başvurmak zorundasınız. Kronik öksürük bir hastalık değil, bir sağlık sorununun habercisi olan semptomdur. Kronik öksürük çok rahatsız edici olabilir. Kişinin uyku kalitesi bozulur, baş dönmesi ve öksürüğün şiddetine bağlı olarak kaburga kırıkları bile görülebilir. Çocuklardaki kronik öksürük aileler için ciddi endişe kaynağıdır.

Kronik öksürüğe eşlik eden belirtiler genellikle şunlardır:

• Burun tıkanıklığı
• Geniz akıntısı
• Balgam çıkarma
• Hırıltılı solunum
• Sık geniz temizleme ihtiyacı
• Nefes darlığı
• Ses kısıklığı
• Mide ekşimesi ve ağızda asit tadısi Boğaz ağrısı
• Nadiren öksürükle beraber kan tükürme
• Göğüste yanma hissi
• Boğaz ağrısı

Kronik öksürük sıklıkla şu problemlere neden olabilir:

• Şiddetli öksürük sırasında bayılma veya baş dönmesi
• Göğüste yanma veya göğüs ağrısı
• Baş ağrısı
• Yoğun endişe duymak
• Sık sık uyku bölünmesi ve buna bağlı yorgunluk
• Öksürükle beraber idrar kaçırmak
• Öksürükle beraber gece terlemeleri
• Nadiren öksürükle beraber kan tükürmek
• Eşlik eden yüksek ateş
• Sebepsiz yere kilo kaybetmek

Kronik Öksürük Nedenleri Nelerdir?

Kronik öksürük nedenlerinin başında sigara kullanmak veya sigara dumanına maruz kalmak gelir. Genellikle üç haftalık sigara içiminden sonra tüketicilerde kronik öksürük başlar. Sigaranın öksürüğe neden olmasının nedeni kimyasal tahriştir. Ancak kronik sigara içicilerinde kronik bronşit, zatürre, amfizem, bronşektazi, KOAH ve hatta akciğer kanseri gelişebilir ve bu durumlar da kronik öksürüğe neden olurlar. Bu nedenle sigara içenlerde öksürük endişe kaynağıdır.

Sigara dışında kronik öksürüğün diğer nedenleri:

• Postnazal akıntı sendromu: Burun solunum yollarının parçası olan hassas bir organdır. Burnu tahriş eden toz, alerjenler, virüsler sürekli mukus üretimine neden olurlar. Bazen burun tıkanır ve akıntı dışarıya değil boğazın gerisine doğru akar. Bu hastalarda sürekli devam eden postnazal akıntı vardır. Üst solunum yollarında üretilen mukus sürekli olarak boğaz bölgesine damlar ve tahriş oluşturur. Bu hastalarda sürekli geniz temizleme ihtiyacı ve boğazda gıdıklanma olabilir. Boğazdaki tahrişin sonucu öksürük olarak ortaya çıkar.
• Astım: Astımlı hastalarda havadaki toz ve tahriş edici maddeler, soğuk hava, egzersiz ve alerjenlere bağlı olarak kronik öksürük ortaya çıkabilir. Özellikle gece öksürüğü çok rahatsız edicidir. Astımdaki öksürüğün nedeni hava yollarının daralması anlamına gelen bronkospazmdır.
• Kronik Bronşit: Akciğerin uzun süreli iltihaplı halidir. Kronik öksürüğe neden olur. Özellikle sigara içenlerde görülen KOAH hastalığının bir parçası olabilir.
• Gastroözefagial reflü hastalığı: Bu hastalarda midedeki asit yemek borusunu geçerek boğaza ulaşır ve kronik tahriş yaratır. Bu hastalarda midede yanma, göğüs yanması, ağıza acı su gelmesi ve mide ekşimesi gibi belirtiler de olabilir. Sonuç uzun süren öksürüktür.
• Zatürre: Akciğerlerin bakteriler tarafından oluşturulan iltihaplı hastalığıdır. Bazen zatürre tedavi edilse bile öksürük normalden uzun sürebilir.
• Tansiyon ilaçları: Bazı tansiyon ilaçları yan etki olarak öksürüğe neden olabilirler.
• Alerjiler: Saman nezlesi gibi alerjik durumlarda kronik öksürük görülebilir.
• Aspirasyon: Yeme-içme sırasında yiyecek ve içeceklerin boğaza ve akciğerlere kaçmasıdır. Uzun süreli geçmeyen öksürükte bu ihtimalde akla gelmelidir. Akciğerlere kaçan çok küçük bir yiyecek parçası bile akciğerde ciddi iltihaplanmaya neden olabilir. Özellikle küçük çocuklarda ve yatalak hastalarda sık rastlanır.
• Bronşektazi: Bu hastalarda aşırı mukus üretimi nedeniyle bazı bronşlarda aşırı genişleme mevcuttur. Bu bölgelerde gaz alışverişi bozulabilir. Hastalarda kronik öksürük vardır.
• Bronşiolit: Özellikle küçük bebeklerde sıklıkla görülen bu hastalıkta küçük hava yolları iltihaplanmış ve daralmıştır. Çocuk daralmış hava yollarından havayı dışarıya atmak için öksürme ihtiyacı duyar. Beraberinde solunum yolu hırıltısı duyulabilir. Neden genellikle virüslerdir.
• Kistik Fibroz: Bu genetik hastalıkta akciğerlerde aşırı mukus üretimi ile giden kronik hastalık mevcuttur. Aynı zamanda sindirim sistemi de tutulur ve kronik ishaller görülebilir. Genellikle çocukluk çağında belirti veren bir hastalıktır.
• Kalp hastalıklarına bağlı öksürük: Bazı kalp hastalarında kalp kasının kanı pompalama yeteneğinin bozulmasına bağlı olarak öksürük görülebilir. Bu hastalar yatakta düz yatamazlar, başlarını yükselterek yattıkları zaman rahat ederler.
• Akciğer kanseri: Kronik öksürük vakalarında belkide en korkulan ihtimaldir. Özellikle kronik sigara içicileri akciğer kanseri açısından risk altındadır. Akciğer kanserinde öksürükle beraber kan tükürme ve göğüs ağrısı olabilir.
• Sarkoidoz: Bu hastalıkta akciğerlerde, lenf bezlerinde, deride ve gözlerde küçük oluşumlar vardır. Sarkoidoz akciğeri yaygın tuttuğunda kronik öksürük görülür. Bu hastaların akciğer grafilerinde hastalığa özel tipik görünüm vardır.
• İdiopatik pulmoner fibrozis: Bu hastalarda bilinmeyen bir nedenden ötürü akciğerlerde yaygın nedbe oluşur.
• Psikojenik öksürük: Bazen araştırmalar sonucu hiçbir nedene bağlı olmayan öksürükler psikojenik öksürük olarak değerlendirilir.

Kronik Öksürük Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Eğer bir hastanın sekiz haftadan uzun süren öksürüğü varsa bu durum hekim için de dikkat gerektiren bir durumdur. Bu şikayetle doktora gittiğinizde hekiminiz öncelikle sizden detaylı bir öykü alacaktır. Hastalık belirtilerinin ilk ne zaman ortaya çıktığı, ne kadar süredir öksürdüğünüz, öksürüğün kuru veya balgamlı olması, öksürüğe eşlik eden belirtiler, sigara kullanıp kullanmadığınız önemli bilgilerdir. Hekiminiz aynı zamanda tıbbi özgeçmişinizi de öğrenmek isteyecektir.

Hekiminiz daha sonra akciğerlerinizi steteskop ile dinleyecektir. Fizik muayenenin ardından tanı için bazı testler istemek gerekebilir. Bunlar:

• Röntgen: Bir akciğer röntgeni zatürre, bronşit ve diğer akciğer hastalıkları hakkında bilgi verebilir. Postnazal akıntı varsa sinüzit, burunda polip gibi durumlar için sinüs grafisi istenebilir.
• Bilgisayarlı tomografi: Akciğer grafisinde görülmeyen patolojileri değerlendirmek için bilgisayarlı tomografi çok faydalıdır. Pek çok ciddi durum tomografide fark edilebilir.
• Akciğer fonksiyon testleri: Solunum fonksiyon testleri akciğer kapasitesini değerlendirmek için kullanılır. Astım ve KOAH vakalarında çok kullanışlıdır.
• Bronkoskopi: Özellikle yabancı cisim aspirasyonu düşünülen durumlarda sıklıkla başvurulan bir yöntemdir. Ucunda ışık ve kamera bulunan uzun ve esnek bir tüp bronşlara gönderilerek sorunlu bölge tespit edilmeye çalışılır. Bu sırada gerekirse biyopsi alınabilir.
• Rinoskopi: Doktorunuz gerek gördüğünde fiber optik bir alet yardımı ile burun ve sinüslerinizi inceleyebilir.
• Asit reflü testleri: Mide reflüsü düşünülen hastalarda durumun ciddiyetini tanımlamak için kullanılabilir.
• Endoskopi: Yine reflü düşünülen durumlarda gerekli olabilir.
• Balgam kültürü: Eğer akciğerde bir enfeksiyon düşünülüyorsa etken mikrobu tanımlamak için balgam kültürü alınabilir.

Kronik Öksürük Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Eğer kronik öksürükle beraber şu belirtiler varsa mutlaka önemsemeli ve doktora gitmelisiniz:

• 38 derecenin üzerinde ateş
• Kan tükürme
• Göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
• Yatakta düz uyuyamamak
• Çok fazla balgam çıkarmak
• Aşırı yorgunluk
• İştah kaybı ve kilo kaybı
• Gece terlemeleri
• 8 haftadan uzun süren öksürük

Kronik öksürüğü tedavi edebilmek için altta yatan nedeni bulmak gerekir. Bazen bir hastada birden fazla durum aynı anda bulunabilir. Eğer sigara kullanıyorsanız hekiminiz sigarayı bırakmanızı isteyebilir. Bu amaçla yardım almanız gerekebilir.

Yüksek tansiyon nedeniyle kullandığınız ilaç öksürüğe neden oluyorsa hekiminiz ilacınızı değiştirebilir. Sorun kalp hastalığından kaynaklanıyorsa kalp kasını güçlendirici ilaçlar verilir. Tanı astım ise bronkodilatatör ve kortikosteroidler kullanılır. Bu ilaçlar daralmış olan hava yollarını gevşeterek daha rahat nefes almanızı sağlar. Astım tanısı eski olan bir hastada ilaçların dozunu artırmak gerekebilir. Astım hastalarında atakların sıklığını ve şiddetini azaltmak önemlidir. Sinüzitli hastalar dekonjestan ilaçlar ve burun açıcı toniklerle tedavi edilebilir. Bazen sinüzitli bir hasta için antibiyotik gerekebilir. Saman nezlesi hastalarında burundan kullanılan kortizonlu ilaçlar ve anti alerjik tedaviler vardır. Kronik bronşit ve zatürre gibi durumlarda antibiyotiklere ihtiyaç olabilir. Eğer neden reflü ise mide asidini azaltan ve reflüyü önleyen ilaçlar kullanılabilir. KOAH tedavisinde bronş genişletici ilaçlar ve steroidler kullanılır. Akciğerlere yabancı cisim kaçmışsa bu cisim bronkoskopi yoluyla çıkarılır ve uygun antibiyotikler verilir. Tanı akciğer kanseri ise tedavide cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi birlikte kullanılır. Tedavinin şeklini hastalığın evresi belirler.

Kronik öksürükte hekiminiz öksürüğe neden olan durumu tedavi ederken sizin konforunuzu sağlamak için öksürük şurubu da verebilir.

Kronik Öksürük Nasıl Geçer?

Eğer sekiz haftadan uzun süren öksürüğünüz varsa mutlaka doktora gidin. Hekiminizin verdiği tedavi ile birlikte evde kendi kendinize uygulayabileceğiniz şeyler de vardır. Bunlar:

• Bol ılık su için. Günde en az 8 bardak su tüketin. Çay ve kahve su yerine geçmez unutmayın. Bol su balgamı daha gevşek hale getirir ve rahatça atılmasını sağlar.
• Bitki çayları, et ve tavuk suyuna çorbalar boğazınızdaki tahrişi giderir.
• Sigarayı ve sigara dumanı solumayı bırakın.
• Evinizdeki tozu, aşırı nemi ve küfü uzaklaştırın.
• Burnunuzu açık tutmak için deniz suyu kullanın
• Asit reflünüz varsa yatmadan 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakın. Aşırı yağlı yiyecekler tüketmeyin.
• Evinizdeki havayı nemlendirin. Kuru öksürüğünüz varsa bir buhar aleti kullanabilirsiniz ancak cihaz filtresinin temizliğine dikkat edin.
• Bol meyve yiyin. Meyvelerde bulunan liflerin öksürüğü azaltıcı etkisi vardır.
• Bol bal tüketin. Ballı çaylar için.
• Boğazınızdaki tahrişi gidermek için tuzlu su ile gargara yapın.
• Toz, duman ve hava kirleticilerden uzak durun.
• Boğazınızı yumuşatmak için boğaz pastili kullanabilirsiniz.
• Daha rahat nefes almanızı sağlıyorsa yastığınızı yükseltin.